Bez wątpienia można budować dom zimą. Wiąże się to z ciągłym rozwojem innowacyjnych technologii i systemów budowlanych. Obecnie murowanie ścian zewnętrznych z bloczków komórkowych i pustaków ceramicznych przy panujących minusowych temperaturach jest dopuszczalne, oczywiście pod pewnymi warunkami.
Chociaż wznoszenie wymarzonego domu jednorodzinnego zimą nie należy do najprzyjemniejszych doświadczeń ani dla ekipy budowlanej, ani dla inwestora indywidualnego, to jednak obecnie można swobodnie prowadzić prace wykonawcze w sezonie jesienno-zimowym. Istotny jest jednak warunek spełnienia wszystkich wymogów, które stawiają wykonawcom producenci poszczególnych materiałów budowlanych. Jak zawsze na budowie, bardzo ważne jest też rygorystyczne przestrzeganie precyzyjnych zasad sztuki budowlanej oraz murarskiej.
Z wielu powodów niektórzy inwestorzy indywidualni i ekipy wykonawcze bywają zainteresowani prowadzeniem prac budowlanych, nawet gdy zdecydowanie pogarsza się pogoda. Nasz kraj jest obecnie w czołówce państw Unii Europejskiej, jeśli chodzi o ilość mieszkań w Polsce oddanych do użytku, a w tym również domów jednorodzinnych. Budowanie zimą spopularyzowało się przede wszystkim dlatego, że również indywidualnym inwestorom coraz bardziej zależy na czasie i jak najszybszym zakończeniu prac budowlanych.
Budowa domu jednorodzinnego to proces, który potrafi samoistnie się wydłużyć na wskutek problemów z dostarczeniem na plac budowy materiałów budowlanych, czy kłopotów z mocami przerobowymi ekipy wykonawczej. Napięty grafik różnych prac przy inwestycji wymusza na ekipie wykonawczej prowadzenie robót budowlanych, bez względu na panujące dookoła warunki atmosferyczne. Oczywiście, nie bez znaczenia dla takiej sytuacji jest też ogromny postęp i rozwój branży przemysłu budowlanego. W ostatnich latach nastąpiło dynamiczne wprowadzanie w życie nowych technologii, praktyk błyskawicznie ułatwiających projekt, jakim jest budowa domu zimą.
Z drugiej strony, inwestor indywidualny powinien mieć pełną świadomość faktu, że stawianie budynków w warunkach geograficznych naszego kraju jest w pełni sezonowe. Najpopularniejszą metodą w budownictwie indywidualnym jest wznoszenie budynków w oparciu o mokre technologie, gdzie wylewa się fundamenty i stropy.
Nawet tak zwana sucha zaprawa posiada pewną ilość wody, bo powstaje z podobnych składników, jak tradycyjna mieszanka. Dlatego tradycyjne metody budowlane posiadają rekomendowany zakres temperatur powietrza od +5° C do +25° C. Ostatecznie, nie przejmujmy się jednak tym zbytnio, bo od lat stopniowo zaciera się wyraźny wcześniej podział roku na sezon budowlany. Technologie budowlane rozwijają się bardzo szybko.
Mroźna zima nie jest jednak wciąż optymalnym czasem na takie działania, jak chociażby kopanie fundamentów. Przeprowadzenie wykopu fundamentowego w zamarzniętej ziemi jest niezwykle uciążliwe, nawet jeśli zastosujemy do tego celu koparkę. Chyba każdy zdaje sobie sprawę, jaką mordęgą jest kopanie w skutym lodem gruncie.
Prace dekarskie i budowa dachu też jest praktycznie niewykonalna prawidłowo podczas mrozów. Najlepiej ten etap budowy domu jednorodzinnego zakończyć przed nadejściem śnieżnej oraz deszczowej aury. Zimą nie należy też wylewać posadzek, czy tynkować ścian. Jednak murowanie ścian może się odbyć, ale w ściśle określonych ramach i zgodnie z nowoczesną sztuką budowlaną.
Budować dom zimą można spełniając określone zasady
Murowanie ścian zewnętrznych w temperaturze sięgającej poniżej +5 °C jest jednak zdecydowanie trudniejsze, a na dodatek obwarowane różnymi konsekwencjami. Jeśli roboty budowlane nie zostaną przy tak niskiej temperaturze przeprowadzone prawidłowo, skutki mogą być katastrofalne dla całej konstrukcji domu jednorodzinnego. Budować dom zimą, żeby potem nie móc go użytkować? Przykładowo, powstałe podczas prac w niesprzyjających warunkach zawilgocenie murów może znacznie obniżyć termoizolacyjność ścian zewnętrznych, ale sprzyja również rozwojowi na ich powierzchni chorobotwórczych grzybów i pleśni.
Dlatego ostateczna decyzja o ewentualnym prowadzeniu prac murarskich w zbytnio niesprzyjających warunkach zimowych powinna zostać podjęta przez kierownika budowy lub przez inspektora nadzoru budowlanego. Ważna jest odpowiedzialność kierownika budowy, który swoją najlepszą wiedzą i doświadczeniem odpowiada za jakość przeprowadzanych prac. Ogromną rolę podczas ustalania rozstrzygnięcia o pracy murarskiej zimą odgrywa nie tylko samo pogoda, ale też wybrany, zastosowany materiał budowlany oraz doświadczenie, kwalifikacje i umiejętności jakie posiada zespół budowlany. Prowadzenie prawidłowych robót murarską zimą lub chłodną jesienią wymusza konieczność stosowania dedykowanych materiałów budowlanych. Pamiętajmy więc, że budować dom zimą można, ale nie za wszelką cenę.
Instrukcja Instytutu Techniki Budowlanej (ITB) numer 282/2020
Ogólnie obowiązujące warunki dla prac murarskich, które są prowadzone w trakcie trwania zimy określa instrukcja Instytutu Techniki Budowlanej (ITB) o numerze 282: Wykonywanie konstrukcji budowlanych w obniżonych temperaturach. Instrukcja ITB nr 282 umownie przyjmuje za okres robót zimowych czas od 15 października do 15 kwietnia. W okresie pomiędzy tymi datami obowiązują wytyczne powyższej instrukcji. Instrukcja pochodzi z 2011 roku, ale w 2020 nastąpiła jej nowelizacja. Budować dom zimą powinniśmy bezwzględnie w oparciu o wytyczne z tego dokumentu.
W nowelizacji instrukcji ITB nr 282 w 2020 pojawiło się wiele istotnych zmian, które wynikają z aktualnego podejścia do przeprowadzania robót budowlanych podczas warunków obniżonej temperatury. Szczegółowo omówiono w niej też zagadnienia związane z bezpieczeństwem i ochroną zdrowia pracowników zimą. Zmiany, które nastąpiły obejmują stosowane obecnie materiały budowlane, technologie, urządzenia oraz dokumenty, jak i zakresu robót prowadzonych w sytuacji, kiedy zdecydujemy się budować dom zimą. W szczególnie szerokim zakresie zostały znowelizowane rozdziały instrukcji ITB nr 282 poświęcone robotom ziemnym i fundamentowym.
Zimowa zaprawa murarska
Żeby budować dom zimą, nie tylko wybieramy optymalne bloczki, czy cegły, ale też stosujemy odpowiednią metodę ich łączenia. Do murowania ścian zewnętrznych z bloczków komórkowych podczas chłodnych miesięcy powinno się zaprawę murarską do cienkich spoin w wersji zimowej, czyli tak zwaną zaprawę zimową. Niestety, znaczna część dostępnych obecnie na rynku zapraw murarskich może być używana tylko podczas dodatnich temperatur.
Stosowanie zapraw w ciepłe dni związane jest z koniecznością rozrabiana mieszanki z wodą. Zaprawa murarska to po prostu mieszanina wody oraz spoiwa z bardzo drobnym kruszywem, czy też jakimś innym funkcjonalnym wypełnieniem, ułatwiająca prawidłowe wiązanie różnych materiałów ściennych. Podczas prowadzenia robót mokrych w temperaturach poniżej 0°C dochodzi do efektu zamarzania wody w świeżo położonych zaprawach, a to przerywa proces niezbędnego, prawidłowego wiązania mieszanki.
Jednak wiodący producenci materiałów budowlanych na ogół posiadają w ramach swoich innowacyjnych systemów specjalistycznie zmodyfikowane mieszanki, która pozwalają na wznoszenie ścian nawet w temperaturze sięgającej do -6°C. Mróz poniżej tej temperatury sprawi, że znajdująca się w mieszance betonowej woda szybko zamarznie. Użyte materiały budowlane nie będą się wcale wiązać, jak też nie osiągną pełni swoich właściwości, niezbędnych, jako element konstrukcyjny budynku.
Zimową zaprawę murarską należy przygotować bezwzględnie zgodnie ze wskazówkami producenta. Wszystkie proponowane przez niego punkty instrukcji użycia mieszanki mają za zadanie zniwelować ewentualne problemy związane z niską temperaturą i jej wpływem na budowę domu zimą. Dlatego czasami dobrze jest użyć do przygotowanej mieszanki ciepłej wody, jak również spirytusu.
Budowa domu zimą wymaga specjalnego zabezpieczenia materiałów i stanowisk pracy
Zaprawa zimowa to jedno, o czym pamiętamy, żeby budować dom zimą. Materiał budowlany nie powinien pokryć się szronem, jak też przemarznąć. Oprócz tego należy podczas prac wykonawczych w sezonie jesienno-zimowym zabezpieczać składowane na placu budowy bloczki z betonu komórkowego.
Polega to na trzymaniu ich w oryginalnych opakowaniach oraz w pomieszczeniu, w którym panuje dodatnia temperatura. Dbanie o materiały budowlane podczas robót, których dotyczy budowa domu zimą, obejmuje zarówno bloczki, jak i ceramikę. Należy w chłodne i mroźne dni pamiętać, że bloczki komórkowe pozostawione ponad dobę na mrozie o temperaturze poniżej -2°C wymagają ogrzania przed ich wmurowaniem w strukturę ściany. Naturalne, zdrowie promieniowanie betonu komórkowego może zapewnić nam ochronę przed rozwojem pleśni i grzybów, o ile tylko nie zastosujemy do murowania zawilgoconych produktów.
Jak pokazuje praktyka budowlana, pogoda w Polsce na przełomie roku może zaskakiwać. Zimą podczas prac mogą mieć miejsce uciążliwe, spore opady deszczu lub śniegu. Dlatego świeżo wzniesiona ściana powinna zostać natychmiast zabezpieczona, czyli przykryta folią. W ten sposób ochronimy ją przed zbyt szybkim, niebezpiecznym wychłodzeniem. Również stanowisko robocze murarza w czasie pracy powinno być ochronnie osłonięte przed ewentualnymi, nieprzyjemnymi opadami śniegu, deszczu, a nawet przed silnym wiatrem. Budować dom zimą należy pilnie śledząc prognozy dotyczące nagłych, ewentualnych zmian. Powinniśmy stale monitorować bieżącą i nadchodzącą sytuację pogodową.
Możliwość stosowania nowoczesnych materiałów budowlanych i dedykowanych im zapraw w niskich temperaturach oraz znacznie przyspieszony proces murowania, sprawiają, że obecnie można nawet w ostatniej chwili zacząć murowanie ścian i zakończyć przed zimą, kiedy temperatury spadną tak nisko, że prowadzenie prac budowlanych nie będzie możliwe. Zauważmy pewną prawidłowość, z jaką mamy do czynienia często w ostatnich latach w Polsce. Łagodna zimowa aura na pewno przemawia na korzyść tym wszystkim, którzy planują prowadzenie robót budowlanych o tej porze roku.
Inwestor indywidualny, który podejmie decyzje o postawieniu domu w technologii szkieletowej, gotowego domu modułowego, drewnianego domu z bali, jak też obiektu z prefabrykatów, nie musi obawiać się zimy. We wszystkich wymienionych przypadkach ilość prac budowlanych w technologii mokrej została ograniczona do minimum. Proces budowania wtedy, to po prostu montaż elementów konstrukcyjnych o sporych gabarytach, którym nie przeszkadzają niskie temperatury.
Termomodernizacja domu zimą
Prace dotyczące ocieplenia domu jednorodzinnego w chłodne dni wymagają bezwzględnie stosowania dedykowanej, zimowej chemii budowlanej. Czyli będą to odpowiednio modyfikowane kleje oraz zaprawy, sprawnie poddające się wiązaniu podczas niskich temperatur. Nie zaleca się aplikowania na ściany zimą wełny mineralnej. Jeśli ten materiał izolacyjny nasiąknie wilgocią, automatycznie utraci niezbędne cechy termoizolacyjne.
Z kolei znajdujący się przez pewien czas na powietrzu o minusowej temperaturze, nieosłonięty styropian zmieni barwę na żółtą. Zewnętrza warstwa zmrożonego styropianu będzie się bardzo łatwo kruszyć, a to wpłynie niekorzystnie na prowadzenie robót tynkarskich. Dlatego warto szczegółowo przeanalizować potencjalne korzyści i straty wiążące się z procesem termomodernizacji prowadzonej zimą.