Naturalne otoczenie, jak i to zmienione przez człowieka, zawiera określoną promieniotwórczość. Stosowane w branży materiały budowlane pochodzenia mineralnego też charakteryzuje występowanie jonizujących pierwiastków promieniotwórczych. Jednak tezy o szkodliwej radiacji, którą emituje beton komórkowy nie mają żadnego uzasadnienia w faktach. Promieniowanie betonu komórkowego jest całkowicie naturalne i bezpieczne dla zdrowia.
Co to jest promieniowanie?
Promieniowanie jest zjawiskiem wysyłania i przenoszenia energii na określoną odległość. Promieniowanie może wystąpić pod postacią światła, ciepła, fal elektromagnetycznych lub cząstek materii. Naturalne promieniowanie jonizujące pochodzi wyłącznie ze źródeł naturalnych. Po prostu jest to ekologiczny składnik biosfery, odpowiadający za w pełni prawidłowy rozwój wszystkich żywych istot. Takie też okazuje się być promieniowanie betonu komórkowego. Dlatego nie trzeba obawiać się procesu, jakim jest budowa domu jednorodzinnego z bloczków komórkowych.
Promieniowanie wyróżnia się oczywiście też swoją nieprzyjemną, mroczną stroną. Zachodzące oddziaływanie w postaci zbyt dużych dawek jest odpowiedzialne za nieodwracalne zmiany chemiczne i biologiczne w komórkach i tkankach żywych istot. Przez niefortunne zniszczenia reaktora w elektrowni jądrowej w Czarnobylu w 1986 roku, poważnemu skażeniu promieniotwórczemu uległ obszar sięgający nawet ponad 140 000 km² pogranicza Białorusi, Ukrainy oraz Rosji. W całej Europie rozeszła się radioaktywna chmura, którą emitował znajdujący się w ruinie, śmiercionośny reaktor. W pewnych obszarach wokół elektrowni niezabezpieczeni niczym pracownicy i służby ratunkowe, jak chociażby strażacy gaszący pożar reaktora, przyjęli w ciągu kilku minut śmiertelną dawkę promieniowania.
To była jednak katastrofa, która nie ma nic wspólnego z otaczającym nas, bezpiecznym i zdrowym promieniowaniem jonizującym. Nie musimy się niczego obawiać do momentu, gdy nie zostanie przekroczony akceptowalny poziom naturalnego promieniowania jonizującego. W opinii specjalistów, zbyt niski poziom promieniowania może nawet przyczynić się do rozwoju niepotrzebnych drobnoustrojów chorobotwórczych. Promieniowanie betonu komórkowego jest więc w określonych dawkach całkowicie wskazane dla zdrowia.
Promieniowanie materiałów budowlanych
Niezwykły wpływ na istoty organiczne posiadają dwie składowe promieniowania jonizującego. Chodzi, oczywiście o promieniowanie gamma, działające na całe ciało oraz promieniowanie alfa, mające wpływ na ludzki układ oddechowy. Promieniowania gamma w domu jednorodzinnym może pochodzić z naturalnych pierwiastków promieniotwórczych znajdujących się w wyrobach budowlanych, które powstały z surowców i odpadów pochodzenia mineralnego. Jednak pierwiastki promieniotwórcze mogą być również zawarte w podłożu gruntowym i dostawać się do pomieszczeń poprzez posadzkę. Może też, do naszych organizmów znajdujących się w budynkach, docierać fragment promieniowania kosmicznego, przenikając ściany, dach oraz strop.
Normy i przepisy promieniowania w Polsce
Powszechną praktyką jest obowiązująca zasada kontroli promieniotwórczości naturalnej surowców oraz wytwarzanych z nich materiałów budowlanych. W ten sposób można restrykcyjnie zapewnić spełnienie optymalnych wymagań higieniczno zdrowotnych, nie tylko krajowych, ale też stosowanych w krajach Unii Europejskiej i na całym świecie.
Stosowaną powszechnie miarą ryzyka biologicznego jest dawka promieniowania, którą otrzymał człowiek. Jest ona mierzona w milisiwertach (mSv). Milisiwert to jedna tysięczna siwerta, gdzie poprzez siwert rozumiemy jednostkę pochodną układu SI. Nazwa wzięła się od nazwiska szwedzkiego fizyka, Rolfa Maximiliana Sieverta, który naukowo skupił się na pomiarach dawek i skutków promieniowania.
Przebywając w mieście, na wsi, w lecie i nad wodą jesteśmy statystycznie w Polsce napromieniowani przeciętną roczną dawką wynoszącą około 3 mSv. Wymagania krajowe dotyczące poziomu promieniowania jonizującego określa zarówno Prawo budowlane, jak i polskie prawo atomowe oraz wchodzące w ich skład rozporządzenia wykonawcze. Istotne są też wytyczne Unii Europejskiej, które dotyczą średniego rocznego stężenia radonu w budynkach.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wszystkie budynki przeznaczone na stały pobyt ludzi, czyli domy jednorodzinne, wielorodzinne, zakłady pracy mają za zadanie spełniać określone warunki:
Obiekt budowlany nie może zostać wykonany z materiałów budowlanych, które mają przekroczoną graniczną zawartość naturalnych pierwiastków promieniotwórczych.
Dawka graniczna (nadwyżka) naturalnego promieniowania jonizującego, wywołana zastosowanymi wyrobami powszechnego użytku, które emitują promieniowanie, nie może przekroczyć ilości 1 mSv (jednego milisiwerta) na rok (1mSv/y).
Warto wspomnieć, że w wyniku rozpadu radu do otaczającej nas atmosfery przenika trująca substancja, radon. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wśród osób, które nie palą papierosów nałogowo, radon jest podstawową przyczyną wystąpienia nowotworu pod postacią raka płuc. Średnie roczne stężenie radonu w powietrzu w pomieszczeniach nie może z tego powodu przekraczać 200 bekereli na metr sześcienny (Bq/m3) w budynkach oddanych do użytku po roku 1997 oraz 400 Bq/m3 w budynkach pozostałych. Ze względu na nasze zdrowie, warto chronić budynek przed emisją trujących substancji.
Średnie stężenie radonu rejestrowane w domach i mieszkaniach na całym świecie wynosi około 39 Bq/m3, a w Europie 21-110 Bq/m3. Średnie stężenia radonu w budynkach w Polsce wynosi 32 Bq/m3 wahając się od kilkunastu do kilku tysięcy Bq/m3. Według badań Radiologicznego. Atlasu Polski istniejące średnie stężenie radonu pomieszczeniach mieszkalnych znajdujących się w Polsce wynosi 49 Bq/m3. Jednak w niektórych domach stężenie tej niebezpiecznej, rakotwórczej substancji dosięga nawet wartości powyżej 1000 Bq/m3. Bardzo ważne jest, żeby zapobiec niebezpiecznej emisji gazu, a w tym pomoże nam prawidłowa hydroizolacja fundamentów w domu jednorodzinnym.
Wskaźnik f1 oraz f2. Promieniowanie betonu komórkowego.
Dlatego mając na uwadze dwie możliwości narażenia istot żywych na szkodliwe promieniowanie, czyli całe ciało lub układ oddechowy, przyjęto dwa współczynniki kwalifikacyjne: f1 oraz f2, jako podstawę oceny wyrobów budowlanych.
Wskaźnik f1 ma za zadanie informować o potencjalnym narażeniu całego ciała promieniowaniem gamma za sprawą radionuklidów naturalnych istniejących w materiale budowlanym, takie jak potas K – 40, rad Ra – 226 oraz tor Th – 228. Z kolei wskaźnik f2 informuje o zawartości radu Ra – 226, który jest izotopem macierzystym radonu, a więc pośrednio o stopniu narażenia na promieniowanie alfa radonu Rn – 222 i jego krótko-życiowych pochodnych.
Współczynnik określony laboratoryjnie f1 betonu komórkowego, który jest produkowany przez zastosowany w jego składzie piasek nie przekracza wartości 0,2. Taka dawka zalicza beton komórkowy do grupy o wyjątkowo niskiej promieniotwórczości. Promieniowanie betonu komórkowego jest całkowicie bezpieczne.
Współczynnik f1 betonu komórkowego powstałego z popiołów lotnych jest nieco wyższy, ale nadal nie przekracza granicznej wartości 1. Ze względu na poziom promieniotwórczości beton komórkowy nie różni się od cegły ceramicznej, która jest powszechnie uznana za najzdrowszy materiał budowlany. Prowadzone regularnie pomiary kontrolne udowadniają, że średni roczny równoważnik dawki promieniowania gamma w domu jednorodzinnym wykonanym z betonu komórkowego osiąga wartość 0,8 mSv. Jak się okazuje, jest w ten sposób o około 10% niższy, niż w przypadku budynków stawianych z cegły ceramicznej. Wiąże się to ze zdecydowanie mniejszą masą 1 m2 ściany z betonu komórkowego, a jednocześnie z większym stężeniem radu Ra – 226, znajdującym się w wyrobach ceramicznych.
Beton komórkowy jako materiał budowlany
Beton komórkowy jest produktem stworzonym z naturalnych składników mineralnych, które spotykamy powszechnie w przyrodzie, takie jak woda, wapień oraz piasek. Jest to tworzywo budowlane wykorzystywane podczas wznoszenia domów jednorodzinnych, jak też obiektów wielorodzinnych. Służy głównie do murowania ścian i stropów.
Naturalne pochodzenie surowców składowych powoduje, że beton komórkowy wyróżnia się minimalnym poziomem naturalnej radiacji. Porównując z betonem komórkowym popularną cegłę, jak też wyroby ceramiczne, okazuje się, że posiadają one poziom naturalnej radiacji wyższy niż beton komórkowy. Co ciekawe, beton komórkowy to materiał budowlany, z którego możemy budować dom zimą. Ponadto, jest to energooszczędny system budowlany do wznoszenia obiektów, w których unikniemy nieprzyjemnego zjawiska, jakim są mostki termiczne w domu jednorodzinnym.
Artykuł powstał na podstawie danych prezentowanych przez Instytut Techniki Budowlanej oraz Centralny Ośrodek Ochrony Radiologicznej oraz opracowanie przygotowane przez: prof. ICIMb dr inż. Genowefa Zapotoczna-Sytek ICIMb – Centrum badań betonów – CebeT w warszawie, mgr Kalina Mamont-Cieśla – Centralne laboratorium ochrony Radiologicznej, mgr inż. Tomasz Rybarczyk – SolbeT Sp. z o.o.