Inwestor indywidualny, który podejmuje decyzję o budowie domu jednorodzinnego z pustaka lub cegły ceramicznej, czy też z bloczków betonu komórkowego powinien zdawać sobie sprawę z tego, czym są elementy konstrukcyjne budynku w którym układem nośnym są ściany.
Elementy konstrukcyjne obejmują wszystkie części składowe domu jednorodzinnego, które mają ważne znaczenie dla jego budowy, funkcji i wytrzymałości. Gwarantują trwałość, stabilność, funkcjonalność oraz bezpieczeństwo obiektu budowlanego, jak też jego komfort dla mieszkańców.
Podłoże
Podłoże stanowi warstwę gruntu, która posiada określone parametry geotechniczne. Podłoże wykorzystywane jest do posadowienia fundamentu budynku.
Gruntem dedykowanym do wznoszenia domu jednorodzinnego jest grunt niespoisty, czyli będą to przede wszystkim piaski i pospółki. Cechą charakterystyczną takiego gruntu jest jego mała ściśliwość, odpowiednia przepuszczalność wody oraz nie występowanie problemów z osiadaniem budynku. Niespoisty grunt jest sypkim typem podłoża, z łatwością rozsypującym się w rękach.
Fundament
Fundament ma za zadanie przenosić na grunt wszystkie obciążenia, które działają na obiekt budowlany. Tworzy się go z betonu, żelbetu, może też zostać wymurowany z kamienia lub cegły. Na wskutek przekazywanych obciążeń następują odkształcenia gruntu, a to wywołuje osiadanie domu jednorodzinnego.
Wznosząc dom jednorodzinny należy zastosować zabezpieczenie, jakim jest hydroizolacja fundamentów w domu jednorodzinnym. Specjaliści od tematyki hydroizolacji zaproponowali konkretny, praktyczny podział aplikowanej ochrony, według której wyróżniamy hydroizolację poziomą oraz hydroizolację pionową.
Ściany zewnętrzne oraz ściany wewnętrzne
Ściany zewnętrzne i wewnętrzne pełnią często funkcję konstrukcyjną, przenosząc obciążenia konstrukcji bezpośrednio na fundament. Podobną rolę mogą pełnić takie elementy konstrukcyjne budynku, jak podpory pionowe. Są to filary, słupy, czy kolumny.
Ściany zewnętrzne to elementy konstrukcyjne budynku, które izolują pomieszczenia od wpływu atmosferycznego, czyli deszczu, śniegu, wiatru i promieniowania słonecznego UV. Poza tym tłumią hałas, stanowią też ochronę przed osobami postronnymi.
Ściany zewnętrzne stanowią pionowe przegrody w domu jednorodzinnym. Mury powinny spełniać określone wymagania w zakresie nośności, zabezpieczenia akustycznego, izolacyjności termicznej, bezpieczeństwa użytkowania, bezpieczeństwa pożarowego, stworzenia określonych warunków zdrowotnych oraz higienicznych, jak też wymagania związane z ochroną środowiska naturalnego.
Poza tym, w panującym w Polsce klimacie ściany zewnętrzne, jako elementy konstrukcyjne budynku, posiadają niezwykle istotną rolę w zapewnianiu optymalnych, termicznych warunków w pomieszczeniach. W letnie miesiące mają za zadanie nas chronić przed nadmiernym nagrzewaniem się wnętrza domu jednorodzinnego, a zimą przed wychłodzeniem. Najczęściej spotykane to ściany jednowarstwowe, dwuwarstwowe i trzywarstwowe.
Ściany wewnętrzne to elementy konstrukcyjne budynku, które przede wszystkim grupują obiekt budowlany na poszczególne, mniejsze pomieszczenia. Dzielą mieszkaniową przestrzeń życiową na pokoje, kuchnię, czy łazienkę.
Wśród ścian rozróżniamy także podział na:
Ściany nośne (ściany konstrukcyjne), które przenoszą na fundament lub na inne elementy konstrukcyjne budynku ciężar własny, ciężar stropu, ciężar wyposażenia, różnorodne obciążenia, takie jak od strony klatki schodowej, balkonu lub dachu. Zadanie, jakie mają te elementy konstrukcyjne budynku, to także niwelowanie obciążeń ciężaru śniegu, jak też obciążeń powstających z tytułu parcia wiatru na obiekt budowlany.
Ściany nośne to ważne elementy konstrukcyjne budynku. To również od nich zależy wytrzymałość całego domu jednorodzinnego, a więc też bezpieczeństwo wszystkich domowników. Tworzy się je z solidnych, trwałych materiałów budowlanych. Pamiętaj, że samodzielne usunięcie nośnej ściany wewnętrznej spowoduje zagrożenie dla konstrukcji domu jednorodzinnego i dla bezpieczeństwa mieszkańców. Gdy nie mamy pewności, z jakim rodzajem ściany wewnętrznej mamy do czynienia, to powinniśmy traktować ją jako ścianę nośną.
Ściany działowe są to zazwyczaj mury wewnętrzne, charakteryzujące się małą grubością. Rozdzielają poszczególne pomieszczenia w budynku, pełnią także funkcje przegród wzrokowych i przeciwdźwiękowych. Ściany działowe posiadają najczęściej wysokość jednej kondygnacji, są też zdecydowanie cieńsze i lżejsze od ścian konstrukcyjnych w domu jednorodzinnym.
Chcąc uzyskać ostateczną pewność, czy dany mur jest ścianą nośną czy ścianą działową w domach wielokondygnacyjnych, możemy po prostu sprawdzić, które ściany umieszczone na niższych kondygnacjach nie stanowią oparcia dla ścian na wyższych piętrach. Przegrody pionowe, które się nie pokrywają, to będą prawdopodobnie ściany działowe.
Będąc na etapie procesu, jakim jest budowa domu jednorodzinnego, możemy w gotowym projekcie architektoniczno-konstrukcyjnym zamienić początkowy układ ścian nośnych i ścian działowych. Przeprowadza się to podczas adaptacji projektu.
Stropy
Stropy, elementy konstrukcyjne budynku, które dzielą dom jednorodzinny na kondygnacje i przekazują obciążenia na otaczające ściany. Poza tym, strop tworzy skuteczną izolację pięter o charakterze termicznym, hydrologicznym oraz akustycznym. Ważna jest też rola przeciwpożarowa stropu. Prawidłowo wykonana konstrukcja zapobiega ewentualnemu rozprzestrzenianiu się ognia. Stanowi też trwałe i bezpieczne podłoże dla podłóg, posadzek i sufitów.
Poszczególne typy stropów różnią się ze względu na użytą technologię oraz stosowane materiały budowlane. Podstawowym, najważniejszym konstrukcyjnym elementem stropu są belki stropowe, zwane też często żebrami stropu. Powstają z solidnych, podłużnych elementów, na których opiera się właściwe płyty. Przede wszystkim od zastosowanych belek zależy ostateczna nośność stropu.
Dach
Dach skutecznie chroni budynek przed opadami atmosferycznymi, zalicza się do jego składu konstrukcja nośna oraz pokrycie dachowe. Kiedy przestrzeń pomiędzy pokryciem dachu, a stropem nad najwyższą kondygnacją osiąga wysokość ponad 1,3m, to odpowiednio termoizolowana może zostać wykorzystana jako strych lub jako poddasze użytkowe. Gdy przestrzeń między pokryciem a stropem jest mniejsza, to strukturę dachu i stropu traktuje się łącznie, jest to stropodach.
Pokrycie górnej części budynku powstaje w dowolnej formie. Zdarza się spotkać w Polsce dachy sklepione oraz kopułowe. Jednak najpopularniejszymi typami są dach skośny czy stropodach w domu jednorodzinnym.
Ostatecznie dokonany wybór dachu jest dopasowany do preferencji i potrzeb mieszkańców, ale też do ostatecznej bryły domu jednorodzinnego. Wskazany dach oraz jego forma wiąże się zawsze z przeznaczeniem budynku. Końcowy kształt oraz użyte materiały dostosowane są do lokalnych tradycji, koncepcji projektowych oraz praktyki architektonicznej. Także lokalne przepisy prawa powinniśmy brać pod uwagę, wybierając ostateczny typ dachu.
Schody
Schody mają za zadanie zapewnić komunikację pieszą między poszczególnymi kondygnacjami obiektu budowlanego. Schody to elementy konstrukcyjne budynku, które przenoszą powstające obciążenia na sąsiednie ściany. Dom piętrowy, czy też dwukondygnacyjne mieszkanie to przestrzeń, w której schody są po prostu potrzebne.
Popularne w ostatnich latach wykonanie, jakim są drewniane schody dywanowe, to na pewno ciekawy wybór odpowiedniego rozwiązania. Ważny jest też prawidłowy montaż drewnianych schodów, w pełni odpowiadających koncepcji zagospodarowania pomieszczeń. Odpowiednio dobrane, profesjonalnie ułożone stopnie są podstawą aranżacji wnętrza, prowadząc mieszkańców w górę i w dół.
Elementy wykończeniowe
W skład różnorodnych elementów wykończeniowych wchodzą okucia zewnętrzne, stolarka drzwiowa oraz okienna, wstawione oszklenia, zamontowane instalacje, takie jak elektryczna, grzewcza, gazowa, czy wodociągowo-kanalizacyjna. Elementy wykończeniowe to także podłogi, balustrady, okładziny, tynki oraz powłoki malarskie.
Elementy wykończeniowe stanowią wszystkie rzeczy, które powodują, że dom jednorodzinny jest już całkowicie gotowy do zamieszkania. Poza tym, nie uda się łatwo wymienić tych fragmentów, w odróżnieniu od takich dywanów, czy mebli. Dobrze jest je uwzględniać, przynajmniej w pewnej części, na etapie projektu budynku. Zastosowane trwałe i solidne elementy pozwolą inwestorowi zaoszczędzić na przyszłym odświeżaniu domu jednorodzinnego i na remoncie.
Elementy konstrukcyjne budynku i Prawo budowlane
Prawo budowlane, Dz.U.2024.725 w Art. 3 w ten sposób wyjaśnia pojęcia obiektu budowlanego, budynku i budynku mieszkalnego jednorodzinnego, wskazując w definicji również elementy konstrukcyjne budynku:
1) obiekcie budowlanym – należy przez to rozumieć budynek, budowlę bądź obiekt małej architektury, wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, wzniesiony z użyciem wyrobów budowlanych;2) budynku – należy przez to rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach;
2a) budynku mieszkalnym jednorodzinnym – należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku;
